Ngó mặt họ thì biết: ta thấy họ mất tự nhiên. Các chế độ nầy thi đua chưởi nhau, hạ bệ nhau, tố cáo nhau là hám lợi nhưng tất cả đều bị Satan giựt dây dụi, xô cấm đầu vào tiền tài, nhan sắc, địa vị : tất cả đều do óc duy vật mà ra. Nó bắt bạn trai cúp cổ xuống các vật phù vân, lo vật lộn sống, đổ máu vì miếng ăn manh áo cũng nên, cho đến khi tử sàng bừng con mắt dậy chẳng những thấy mình tay không mà còn đầy tội lỗi.
Bạn cứ biết nó là ái tình đi trật đường ái ân tự nhiên. Con! con có thấy mấy trái bầu bí non không. Bài vở thầy giáo rầy họ mãi, bảo phải kỹ lưỡng.
Không phải bạn trai không thèo lẽo, kiếm chuyện gây và nóng nảy nhưng họ không như bạn gái thường xuyên trong sự đa ngôn và thắc mắc. Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào. Nhưng còn biết bao cái đẹp khác mà tâm hồn ta khao khát.
Nhiều người ta tưởng là vô tư lắm, lôi thôi lắm. Nếu tôi nói về đường tình cảm nhất là trong lãnh vực ái tình bạn trai là phái yếu còn về ý chí tôi phải công nhận bạn trai là phái mạnh. Cũng may cho ông bà ta tính vốn trầm mặc, ưa tĩnh nay không còn sống sót bao nhiêu để phải mờ mắt như bị máu xâm vì sự ăn mặc thay đổi của con cháu.
Nhục tình vì đó là động lực cho đời sống uyên ương của vợ chồng. Nhiều bạn trai có tật ăn nói um sùm. Nếu thiếu óc khiêm nhu và dè dặt họ có thể cao hứng cho các bậc lão thành là hũ lậu, các kẻ đương hoạt động là lầm đường, người đồng niên với họ là tư lự, giai cấp nhỏ hơn họ là ngây thơ.
Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Dufoyer nói: Sự xuất hiện tinh dịch đánh dấu qua giai đoạn của thời tiền thanh niên và bước qua thời thanh niên. Từ lâu mẹ định cho con biết mầu nhiệm về sự sống của con, nhưng vì mẹ thấy chưa cần.
Ngoài ra những điều ấy thì họ lo chơi giỡn, trụy lạc, cờ bạc, ngao du, bất chấp sự thăng trầm, tiến hóa của xã hội. Họ đọc xong rồi xé hay đốt ư! Không. Vì chưa già giặn, họ không thấy được trong cái nhịn có cao cả, lễ phép.
Tôi nói câu nầy của một ngòi bút thơ Tôi có hay không đời vẫn tiến và mấy chữ Thời đại nào anh hùng nấy thường hay có nghĩa lắm bạn. Mà thường nó là rận, là bò chét hút nhuệ khí của tâm hồn. Nội tâm của họ không được trang điểm thêm những đứctính mà còn mất khí lực vì khi giao thiệp họ làm già, họ quá giao động, làm mất sự trầm tĩnh cần thiết cho các nhân đức lớn lên.
Có nhiều đ àn ông ngay lúc bạn mình mới lâm bồn, thấy con đỏ gớm, ngạc nhiên. Duy có điều khi chưa trấn tĩnh được tâm hồn, bạn trai có thể thả hồn theo những mơ mộng kiểu René, của Chateaubriand mà làm cho con người nội tâm yếu đuối. Lúc còn thơ bé, bạn trai sống dưới bóng bao tâm hồn thành nhân , thành lão, nhưng rất vô tư lự.
Lại có những bà chuyên môn thầu nấu cơm cho nam sinh trọ học, làm bà nguyệt cho họ nữa. Trí năng lúc nầy cũng theo đà phát triển của khối óc mà phát triển theo. Cũng nên để ý bạn trai nếu có chết sống thân mật đến đâu mà có bóng giai nhân xen vào thì nghi kỵ, hiềm thù đến đó.