Tôi biết có những người cứ đọc, đọc như người ta uống rượu. Không có gì xảy ra tới thân thể, tâm hồn ta mà không đi qua bộ óc của ta, ta thấy vui hay buồn cũng nhờ óc, nên kiểm soát trí óc là việc quan trọng nhất. Thưa bạn, bí quyết đó tôi chưa kiếm ra được, tôi không hy vọng gì kiếm ra được mà cũng không mong người khác kiếm ra được.
Thế thì tại sao bạn không chịu bỏ ra một chút công săn sóc cái bộ máy tế nhị hơn là trí óc, nhất là khi chẳng cần nhờ ai giúp sức cả? Tôi muốn bạn dùng thì giờ đi từ nhà tới sở để làm công việc thuộc về nghệ thuật sống đó. Nguyên nhân mối nguy đó là tại ta ráng làm nhiều quá, và chỉ có một cách tránh nó là lập lại chương trình, làm bơn bớt đi những cái nghề, càng học, càng ham, và có những kẻ thích hăm hở gắng sức tới nỗi luôn luôn như không kịp thở. Nhưng bây giờ tôi già rồi và nghỉ hay không là tùy tuổi tác.
Thường thường ông không yêu thích công việc của mình, may lắm là không ghét nó. Hễ làm không đổ mồ hôi thì nó không bằng lòng. Bạn lên xe với tờ báo và bình tĩnh, ung dung để hết trí não vào tờ báo.
Nên nhớ bản tính con người, nhất là bản tính của bạn. Có thời giờ thì bạn có thể kiếm ra được tiền bạc - thường là như vậy. Trước khi tới bến xe, bạn phải kéo nó về có tới bốn chục lần.
Câu châm ngôn đó chưa đúng hẳn. Đó không phài là lời khuyên của tôi, mà là lời khuyên của những người khôn nhất, thực tế nhất ở đời. Tôi không bảo bạn ngày nào trong đời, bạn cũng phải tận dụng trí não trong ba giờ đó đâu.
Bạn phải phải phân biệt văn chương và sách nghiên cứu về những đầu đề không phải là văn chương. Có một bộ óc biết tuân ý ta thì nên lợi dụng nó một cách tối đa. Tôi không bảo rằng những cuốn ấy hợp cho những người mới học đâu, nhưng tôi không hiểu tại sao những người thông minh trung bình, sau một năm gắng sức đọc sách lại không thể tấn công những kiệt tác về sử hoặc triết học đó được.
Mà thiếu năng lực ấy - nghĩa là thiếu năng lực ra lệnh cho óc làm việc rồi bắt nó tuân lệnh - thì sống không ra sống. Nếu tập đó gây cho bạn ý thích đó thì tôi khuyên bạn mới bắt đầu hãy làm quen với thể loại tự sự đã. Tôi không bảo bạn ngày nào trong đời, bạn cũng phải tận dụng trí não trong ba giờ đó đâu.
Một thái độ như vậy tất nhiên là diệt hết hứng thú của 16 giờ đó và kết quả là nếu ông ta không tiêu phí thời gian đó thì cũng chẳng đếm xỉa gì tới nó cả, coi như ở ngoài lề đời sống. Làm như vậy bạn sẽ có được một khoảng thời gian dài ít nhất là 3 giờ. Và cũng không có hình phạt.
Người ta phàn nàn thiếu năng lực tập trung tư tưởng, không ngờ rằng năng lực đó có thể luyện được. Và có thể thoả mãn lòng khao khát hiểu biết của ta mà không cần đến văn chương. Một người có thể muốn tới thành La Mecque (Đất thánh của những người theo Hồi giáo).
Thành thử chúng tôi không thể . Bạn thừa nhận rằng tôi đã chọn ví dụ đó không phải vì nó có lợi đặc biệt cho thuyết của tôi chứ? Than ôi! Tôi không giúp bạn được việc ấy.