Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa. Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa. Câu châm ngôn đó chưa đúng hẳn.
Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Ai là người trong chúng ta không tự nhủ rằng: "khi nào có thêm chút thì giờ, sẽ làm việc này, việc nọ"? Bạn có nhớ, buổi sáng đó, nhận được một bức thư khiến bạn lo lắng, cân nhắc kỹ lưỡng khi trả lời không.
Bạn biết rằng ít nhất cũng có được nửa giờ yên ổn. Tôi cho chính nhờ thấu hiểu chân lý ấy mà tôi khác con heo nằm vũng bùn kia. Bạn có nhớ những tối đi đờn ca trong một đám tiệc không? Khi có việc gì nhất định để làm buổi tối, một việc gì cần hết năng lực của bạn, thì bạn chỉ nghĩ tới việc đó thôi, bạn cũng thấy hăng hái, vui vẻ suốt ngày rồi, phải không?
Nó là hình thức cao nhất của văn chương. Nếu bạn tự thấy muốn mở rộng chương trình thì tùy ý, miễn là đừng bị cái gì bắt buộc và coi thì giờ thêm đó như là một mối lợi bất ngờ, chứ không phải là lợi tức thường xuyên, như vậy bạn có thể trở lại chương trình sáu ngày một tuần mà không có cảm tưởng rằng mình hóa nghèo hơn và thụt lùi. Một thất bại, tự nó, có đáng kể gì đâu nếu nó không làm mất lòng tự tin.
Khi bạn ở nhà ra đi, bạn tập trung tư tưởng vào một vật nào đó (mới đầu, vào bất cứ vật nào cũng được). Nhưng quả là tôi có đọc, chứ không phải là không. Nhiệm vụ đó cũng đã khó khăn đấy chứ! Ít người làm tròn được.
Từ sở về nhà bạn có cảm tưởng mệt nhọc đó (ý muốn nói ở sở ra, bạn không thấy mệt nhọc gì cả và bạn mệt không phải vì việc làm mà vì tưởng tượng). Các triết gia đã giảng-nghĩa không gian mà không giảng nghĩa thời gian. Câu châm ngôn đó chưa đúng hẳn.
Sự tiếp tế thời gian mặc dầu rất đều đặn mà lại bị hạn chế một cách khắc nghiệt. Tôi biết có những người cứ đọc, đọc như người ta uống rượu. Nếu không sẵn sàng chịu những thất vọng, nếu không mãn nguyện khi thấy gắng sức nhiều mà kết quả ít thì, thì thôi đi, đừng khởi sự nữa.
Tôi nhắc nhở rằng cần phải hy sinh và có một quyết tâm vĩ đại mới được. Bổn phận của ta là phải làm việc để nuôi thân và gia đình, là phải trả hết nợ nần và dành dụm cho nhà cửa thêm thịnh vượng. Và càng ít suy nghĩ bao nhiêu thì càng ít có lý trí bấy nhiêu.
Họ ngồi xe máy phóng qua các miền trong xứ văn chương với mỗi mục đích là đi tìm cảm xúc mới. Vậy mà người ta cứ bảo thời giờ là tiền bạc chứ. Ai mà không hiểu luật biến hóa thì chỉ coi biển là một cảnh vĩ đại buồn chán.
Bạn bảo tôi tính toán kỹ quá. Nghệ thuật là cao quý, nhưng không phải là cao quý nhất. Ai là người trong chúng ta sống 24 giờ một ngày? Tôi nói sống đó, không phải là sống cho có, sống sao cũng được đâu.